Generalna zasada, znajdująca swoje źródło w przepisie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243 poz. 1623), dalej „PB”, stanowi, iż roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, za wyjątkiem robót budowlanych zwolnionych z tego obowiązku na podstawie przepisów art. 29-31 PB.
Przepisy te przewidują zamknięty katalog rodzajów budów i robót budowlanych, których wykonanie nie wymaga pozwolenia na budowę – wymagają one tylko zgłoszenia, bądź w ogóle są zwolnione z obu tych obowiązków. Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 15) PB „Pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiotelekomunikacyjnych, na obiektach budowlanych”. Oznacza to, a contrario, iż w przypadku instalacji (wzniesieniu) masztu (w tym wymagającego osadzenia w fundamentach) na poziomie terenu koniecznym jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Natomiast instalowanie na obiektach budowlanych urządzeń o wysokości powyżej 3 m, wymaga zgłoszenia właściwemu organowi (por. art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b) PB). Za wyjątkiem niektórych szczególnych przypadków (np. kwestii środowiskowych, o których poniżej) na instalatorze urządzeń o wysokości poniżej 3 m, nie spoczywa obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę ani dokonania zgłoszenia, jeśli konstrukcję wznosi na istniejącym (dopuszczonych do użytkowania) budynku.
Kolejno zasygnalizować należy, iż prowadzenie robót, co do których przepisy wprost nie przewidują wymogu uzyskania pozwolenia, niejednokrotnie wiązać się mogą z wykonywaniem robót budowlanych na obiekcie budowlanym, a jeśli dochodziłoby do ingerencji w ten obiekt to teoretycznie taką sytuację możnaby kwalifikować jako rozbudowę lub nadbudowę obiektu budowlanego. W takiej sytuacji koniecznym byłoby uzyskanie pozwolenia budowlanego. Stąd dokonując kwalifikacji prawnej, czy dane roboty budowlane wymagają pozwolenia na budowę, czy zgłoszenia, czy też nie jest wymagane ani zgłoszenie, ani pozwolenie należy ocenić w odniesieniu do konkretnie realizowanych prac (por. wyrok NSA z 26.01.2012 r., II OSK 2145/2010).
Wreszcie, zaznaczyć również należy, że realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony, zawsze wymagają pozwolenia na budowę (zgodnie z art. 29 ust. 3 PB). Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 09.11.2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, będące aktem wykonawczym do art. 60 ustawy z dn. 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, określa w § 2.1. i § 3.1., określa przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Budowa infrastruktury telekomunikacyjnej (np. masztów albo anten telefonii komórkowej), może zostać potraktowana, jako inwestycja celu publicznego z zakresu łączności publicznej, na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r., Nr 80 poz. 717 z późn. zm.), dalej „UPiZP”. Zgodnie z art. 2 ust. 5 UPiZP, za inwestycję celu publicznego należy rozumieć działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym, wojewódzkim i krajowym), a także krajowym (obejmującym również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne), bez względu na status podmiotu podejmującego te działania oraz źródła ich finansowania (nie ma znaczenia fakt czy budowa jest inwestycją prywatną o charakterze zarobkowym- tak NSA w wyroku z dn. 29.08.2009 r., II OSK 1276/2008), stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.), dalej „UGN”. W szczególności jednym z celów, o których mowa w art. 6 UGN jest budowa, utrzymanie oraz wykonywanie łączności publicznej. Z kolei przepisy ustawy z dn. 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. 2010 r., Nr 106, poz. 675), dalej „Mega ustawa”, wprowadziły szczególne zasady lokalizacji inwestycji telekomunikacyjnych. W szczególności zgodnie z art. 46 ust. 1 Mega ustawy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, nie może na jakimkolwiek obszarze zakazywać ani uniemożliwiać lokalizowania anten czy masztów telekomunikacyjnych (inwestycja celu publicznego z zakresu łączności publicznej), jeżeli taka inwestycja jest zgodna z przepisami odrębnymi. Zakazy w tym zakresie mogą być określone np. w ustawie o ochronie przyrody (tereny parków narodowych, rezerwatów).
Łukasz Bazański
Autor jest radcą prawnym, prowadzącym kancelarię radcy prawnego specjalizującą się m.in. w problematyce zagadnień wynikających z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz prawa telekomunikacyjnego, a także doktorantem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zajmującym się problematyką odrębnej własności włókien światłowodowych.
itB Legal Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bazański
