W dniu 18 lipca 2013 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w Bydgoszczy wydał decyzję w przedmiocie stosowania przez jedną ze spółdzielni mieszkaniowych w Toruniu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Spółdzielnia mieszkaniowa, będąca przedsiębiorcą telekomunikacyjnym posługiwała się w obrocie z jej klientami postanowieniami, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone.

Prezes UOKiK w uzasadnieniu decyzji pogrupował niedozwolone postanowienia w zależności od skutku wywieranego w obszarze interesów konsumentów i powoływał się przy tym na uprzednio zarejestrowane klauzule niedozwolone. Oto niektóre z pośród zakwestionowanych przez UOKiK klauzul:

„Ponowne uruchomienie usługi będzie wówczas możliwe po uregulowaniu zaległości łącznie z naliczonymi odsetkami ustawowymi oraz zapłaceniu opłaty manipulacyjnej określonej w Cenniku Usług.”

„Ponowne podłączenie nastąpi po uregulowaniu dotychczasowych należności łącznie z naliczeniem odsetek statutowych/ustawowych za każdy dzień opóźnienia w uregulowaniu opłaty abonamentowej i zapłaceniu opłaty manipulacyjnej zgodnie z obowiązującym Cennikiem Usług”

„W przypadku rozwiązania Umowy ze względu na zaległości Abonenta, ponowne rozpoczęcie świadczenia usług może nastąpić po uregulowaniu zaległych opłat wraz z ustawowymi odsetkami i wniesienia opłaty manipulacyjnej zgodnie z Cennikiem Usług”

„Wznowienie świadczenia usług może nastąpić po uregulowaniu zaległych należności wraz z odsetkami ustawowymi i wniesieniu opłaty manipulacyjnej zgodnie z obowiązującym Cennikiem Usług operatora”

Organ uznał, że opłaty manipulacyjne pobierane w takich sytuacjach byłyby, obok odsetek ustawowych pobieranych za opóźnienie przy nieterminowej spłacie zobowiązań, kolejną i niedozwoloną w świetle przepisów prawa sankcją finansową dla konsumenta. Szereg podobnych klauzul znajduje się w rejestrze klauzul niedozwolonych (zob. www.uokik.gov.pl).

„OPERATOROWI przysługuje prawo do modyfikacji pakietu po uprzednim 30-dniowym powiadomieniu za pośrednictwem przynajmniej 3 krotnej informacji przekazanej w telegazecie oraz programie lokalnym TVK TORUŃ.”

Niedozwolonym jest przerzucanie na konsumenta obowiązku pozyskiwania informacji się o zmianie warunków umowy za pośrednictwem kanału informacyjnego. Zdaniem organu, konsument nie ma obowiązku kontrolowania czy w kanale informacyjnym została zamieszczona informacja o zmianie zawartości pakietu programowego, a ograniczenie się do przekazu informacji jedynie w takiej formie nie stanowi należytego wywiązania się z obowiązku informacyjnego względem konsumenta.

Należy zwrócić uwagę (w tym zakresie organ dość nieprecyzyjnie uzasadnił treść decyzji w tym zakresie), że co do zasady istnieje możliwość zmiany warunków umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych poprzez korespondencję e-mail lub inny podobny środek porozumiewania się na odległość (najczęściej różnego rodzaju wirtualne Biura Obsługi Klienta itp.), przy czym warunkiem dopuszczalności takiej formy jest uprzednie złożenie przez konsumenta takiego żądania (najczęściej przy zawieraniu umowy) – zob. art. 60a ust. 1b PT.

„Zaniechanie wnoszenia abonamentu przez Abonenta przez okres dłuższy niż jeden miesiąc upoważnia Operatora do zawieszenia świadczenia usługi.”

„Zaniechanie wnoszenia abonamentu przez Abonenta przez okres dłuższy niż dwa miesiące upoważnia Operatora do odłączenia sieci telewizji kablowej od gniazda abonenckiego”

„Zaniechanie wnoszenia abonamentu przez Abonenta przez okres dłuższy niż jeden miesiąc upoważnia Operatora do zawieszenia świadczenia usług określonych w niniejszej Umowie”

„Zaniechanie wnoszenia abonamentu przez ABONENTA zgodnie z treścią §2 pkt 4 upoważnia OPERATORA do odłączenia sieci telewizji kablowej od przyłącza abonenckiego”

„Umowa może być rozwiązana przez Operatora w trybie natychmiastowym w przypadku istotnego naruszenia przez Abonenta postanowień Umowy bądź niniejszego Regulaminu, a w szczególności: (…) 4) Zalegania z opłata za telewizje kablowa ponad dwa miesiące”

UOKiK zakwestionował możliwość zawieszenia świadczenia usług, rozwiązania umowy, odłączenia od sieci bez wcześniejszego powiadomienia (wezwania) konsumenta o stwierdzonym naruszeniu, co nie odpowiada zasadom określonym w art. 491 Kodeksu cywilnego.

Należy podkreślić, że powyższe działania są co do zasady dozwolone (np. zawieszenie świadczenie usług), jednak dopiero po uprzednim wezwaniu abonenta do zapłaty/zaniechaniu naruszania umowy itp.

„W przypadku pogorszenia parametrów sygnału Abonent winien o tym fakcie powiadomić Operatora, który jest zobowiązany przywrócić założone parametry w terminie 48 godzin od daty i godziny zgłoszenia. W przypadku przekroczenia tego terminu Abonentowi przysługuje prawo do obniżenia o 1/30 wysokości miesięcznego abonamentu za każdy dzień zwłoki.”

Zakwestionowano taka klauzulę z uwagi na brak możliwości dochodzenia przez abonenta odszkodowania we wskazanej w umowie wysokości w przypadku, kiedy przerwa trwa krócej niż 48h. Należy pamiętać, że co do zasady abonentowi przysługuje prawo do domagania się zwrotu proporcjonalnej kwoty abonamentu niezależnie od tego jak długo trwała przerwa (teoretycznie nawet za 15 minut i krócej), co najczęściej następuje po złożeniu przez klienta reklamacji.

„Operator ma prawo dochodzić kary umownej w wysokości 500 zł w przypadku nie zwrócenia modemu po rozwiązaniu Umowy w terminie określonym w Regulaminie Operatora lub zwrócenia go w stanie uszkodzonym.”

„Dekoder STB wraz z kartą dostępu warunkowego przekazany Abonentowi stanowi własność Operatora. W przypadku jego nie zwrócenia w terminie 7 dni od wygaśnięcia Umowy lub zwrócenia w stanie uszkodzonym, Operator ma prawo dochodzić kary umownej w wysokości 500 zł z VAT.”

Zastrzeżenie kar jak w zakwestionowanych klauzulach nie może powodować uzyskania przez operatora (kosztem abonenta) nieuzasadnionych korzyści i zdaniem organu nie ma żadnego związku z powstałą po stronie operatora szkodą lub winą konsumenta.

Należy pamiętać o tym, że sprzęt jaki udostępniany jest abonentom z reguły prezentuje różną wartość, nie zawsze jest nowy, ulega amortyzacji itp., a w rejestrze znajduje się szereg klauzul, w których stosowano podobne mechanizmy. Rozwiązaniem problemu jest domaganie się od klienta rzeczywistej wartości utraconego/uszkodzonego sprzętu na dzień w jakim zwrot miał nastąpić, w umowach natomiast wpisuje się wyłącznie wartość sprzętu na dzień jego udostępnienia klientowi, a nie zryczałtowaną i do tego nadmiernie wygórowaną kwotę.

„Operator nie ponosi odpowiedzialności za przerwy i zakłócenia w transmisji danych, powstałe poza eksploatowaną siecią telewizji kablowej.”

„Operator nie gwarantuje przepustowości transmisji w sieci Internet”

Należy pamiętać o tym, że umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych wiąże operatora i abonenta a stosowanie klauzul j.w. pozbawia konsumenta możliwości weryfikacji czy rzeczywiście nienależyte wykonanie umowy znajduje się poza siecią i zasięgiem operatora, pozostawiając tę kwestię jego arbitralnej decyzji.

Decyzja (sygnatura RBG-61-02/13/KL) w całości dostępna jest na stronie internetowej UOKiK https://www.uokik.gov.pl.

Łukasz Bazański

Autor jest radcą prawnym, prowadzącym kancelarię radcy prawnego, zajmującym się i specjalizującym w problematyce zagadnień wynikających z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz prawa telekomunikacyjnego.

itB Legal Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bazański

www.itblegal.pl, sekretariat@itblegal.pl, tel. +48 609 534 158

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi opinii prawnej ani porady. W celu uzyskania pełnych informacji lub porady prawnej, prosimy o kontakt: www.itblegal.pl, sekretariat@itblegal.pl, tel. +48 32 77 45 888