W dniu 15 maja 2012 roku Rejestr Klauzul Niedozwolonych prowadzony przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i publikowany na stronie internetowej tego organu (https://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php) uzupełniony został o klauzulę niedozwoloną numer 3191 o treści: „W sprawach nieuregulowanych umową strony stosować będą przepisy Kodeksu Cywilnego”. Sąd Apelacyjny w Warszawie, rozpoznający w dniu 21 października 2011 r. apelację (sygn. akt VI ACa 618/11) od wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (sygn. akt XVII AmC 452/10) uznał, iż jego zdaniem słusznie w/w postanowienie umowne uważać należy za sprzeczne z dobrymi obyczajami w relacji B2C.
Pozwany przedsiębiorca podkreślił, iż zakwestionowany zapis umowy wskazywać miał jedynie, że strony w sprawach nieuregulowanych w umowie stosować będą przepisy Kodeksu cywilnego, przy czym nie miało to na celu stosowanie wyłącznie tych przepisów. Strony nie mogą bowiem umownie wyłączyć regulacji, które mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących.
Przypomnieć, bowiem tym należy, iż w odniesieniu do umów z udziałem konsumenta (w rozumieniu art. 221 KC) ustawodawca wprowadził kilka regulacji szczególnych (lex specialis). M.in. odnośnie umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz umów zawieranych na odległość (ustawa z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Dz. U. z 2000r. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.), czy stosowanej do tzw. sprzedaży konsumenckiej ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 2002 r., Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.).
Sąd rozpoznający apelację nie podzielił jednak zdania przedsiębiorcy skarżącego wyrok. Zdaniem Sądu postanowienie sugeruje konsumentowi jaki akt prawny rzekomo wyłącznie reguluje jego prawa i obowiązki poza treścią łączącej go z przedsiębiorcą umowy i w konsekwencji zapis prowadzi do nierzetelnego poinformowania o uprawnieniach konsumenta, który nie będzie dochodził swoich praw, będąc przekonany o przysługujących mu uprawnieniach wynikających wyłącznie z treści umowy i kodeksu cywilnego. Ponadto zdaniem Sądu Apelacyjnego, w tego typu punktach umowy informacje, jakie przepisy regulują dane kwestie powinny być podane albo w sposób wyczerpujący albo w ogóle powinny być pomijane.
Kolejno, Sąd w odnosząc się do argumentu przedsiębiorcy, który wskazywał, że wiele umów zawieranych w obrocie obejmuje tego typu zapisy uzasadnił, iż „to, że ewentualnie także inni przedsiębiorcy działają nieprawidłowo, nie sankcjonuje takiego działania”. Sąd zwrócił również uwagę, iż podobne zapisy zwykle stosowane są w umowach typowo handlowych, pomiędzy przedsiębiorcami (B2B), do których nie stosuje się rygorów dotyczących umów zawieranych z konsumentami.
Przypomnijmy, iż w przypadku uznania przez SOKiK, że zapisy we wzorcach umów z konsumentami są niedozwolonymi klauzulami umownymi, to treść tego orzeczenia podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, koszty publikacji zaliczane są do kosztów procesu (art. 47944 KPC), a zatem ponosi je ten, kto posługiwał się w obrocie klauzulami abuzywnymi (niedozwolonymi). W zależności od długości sentencji koszty publikacji wynoszą od kilkuset do ponad tysiąca złotych od każdej klauzuli (por. § 8 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia (Dz.U.1996.45.2004 z późn. zm.). Na koszty procesu składają się jeszcze koszty zastępstwa procesowego tj. 360 zł od każdej klauzuli uznanej za niedozwoloną (przy założeniu, że o każdą wytoczono oddzielny proces), ale tylko wtedy, gdy stronę powodową reprezentuje adwokat lub radca prawny (co jest obecnie regułą w przypadku stowarzyszeń wytaczających powództwa).
Łukasz Bazański
Autor jest radcą prawnym, prowadzącym kancelarię radcy prawnego specjalizującą się m.in. w problematyce zagadnień wynikających z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz prawa telekomunikacyjnego, a także doktorantem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zajmującym się problematyką odrębnej własności włókien światłowodowych.
itB Legal Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bazański
