Podstawowym dokumentem określającym relacje pomiędzy operatorem telekomunikacyjnym (dostawcą usług) a użytkownikiem (abonentem) jest zgodnie z art. 56 ustawy z 16 lipca 2004 roku Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., nr 171, poz. 1800 z późn. zm.), dalej „Ustawa”, umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Umowy to dla użytkowników i konsumentów ważne narzędzie zapewnienia minimalnego poziomu przejrzystości informacji i zabezpieczenia prawnego. Oceniać je należy w kategoriach wzorca umownego w rozumieniu art. 384 kodeksu cywilnego, który można zdefiniować jako pisemny wzór postanowień umowy, przygotowany przez jedną ze stron stosunku prawnego (przedsiębiorcę) i przedstawiany konsumentowi w celu zawarcia umowy.

Minimalne wymagania treści takiej umowy zostały wyróżnione w art. 56 ust. 3 pkt. 1-16 Ustawy, z tym że wymagania, o których mowa w pkt. 9-16 tego przepisu, na podstawie wyraźnego postanowienia umowy, mogą być zawarte w regulaminie świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, który stanowi w takich sytuacjach integralną część umowy.

Przygotowując i zawierając umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych ISP nie zawsze pamiętają o wszystkich wymogach jakie nakłada na nich nie tylko Ustawa, ale także inne akty prawne, regulujące relacje przedsiębiorcy telekomunikacyjnego z abonentami (konsumentami). Wśród częstych uchybień, prócz stosowania niedozwolonych klauzul, o czym mowa była we wcześniejszej publikacji, wyróżnić można nie tylko pomijanie obligatoryjnych (z punktu widzenia art. 56 Ustawy) elementów umowy i regulaminu, ale także nie informowanie klientów o prawie do odstąpienia od umowy, jak również brak lub niewłaściwe skonstruowanie oświadczeń w zakresie przetwarzania danych osobowych.

Nie wypełnia minimalnych wymogów co do treści umowy ten operator (dostawca usług), który elementy umowy określone w art. 56 ust 3 Prawa telekomunikacyjnego zawiera tylko w tzw. ogólnych zasadach świadczenia usług (np. regulaminach). Takie zachowanie traktowane jest na równi z ich pominięciem i stanowi naruszenie praw abonenta (konsumenta), co skutkować może nałożeniem kary nie tylko przez Prezesa UKE, ale także Prezesa UOKiK za naruszenie interesów konsumentów.

Kolejną kwestią jest częste pomijanie (nie informowanie) albo nie respektowanie prawa konsumenta do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem ISP. Artykuł 2 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2000 r., nr 22, poz. 271 z późn. zm.) daje konsumentowi (w art. 3 ust. 1), który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa (co jest najczęściej spotykane w praktyce zawierania umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych) możliwość odstąpienia od niej bez konieczności podawania przyczyn, w drodze złożenia stosownego oświadczenia na piśmie w terminie 10 dni od zawarcia umowy. O takiej możliwości konsument powinien być poinformowany na piśmie przed zawarciem umowy, a jednocześnie powinien zostać mu wręczony wzór oświadczenia o odstąpieniu. Konsument zaś, na żądanie przedsiębiorcy, powinien poświadczyć na piśmie, że został poinformowany o prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Bardzo często ISP zapominają o powyższym obowiązku, a jeśli już starają się go respektować wówczas muszą pamiętać, że nie mogą obciążać konsumentów jakimikolwiek kosztami związanymi z zawarciem umowy (np. koszty wykonania podłączenia).

Operatorzy (dostawcy usług) często zapominają także o wymogu zamieszczenia w stosowanych przez siebie wzorach dokumentów, wyraźnego oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie (określonych) danych osobowych abonenta w celu realizacji umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Odnośnie części danych, niezbędnych do realizacji umowy (np. imię i nazwisko, adres, data urodzenia i in.) możliwe jest ich przetwarzanie wyłącznie po poinformowaniu klienta o celach takiego przetwarzania, dostępie do tych danych i prawie do ich zmiany (zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych), co do niektórych zaś konieczne jest uzyskanie zgody klienta. Wymóg uzyskania dodatkowej zgody abonenta został nałożony na ISP przez art. 161 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego i jest ona konieczna do przetwarzania wyczerpująco wymienionych w tym przepisie danych tj. numeru identyfikacji podatkowej (NIP), numeru konta bankowego lub karty płatniczej, adresu korespondencyjnego użytkownika, jeżeli jest on inny niż adres miejsca zameldowania na pobyt stały tego użytkownika, a także adresu poczty elektronicznej oraz numeru telefonów kontaktowych.

Generalnym celem wprowadzenia przepisu art. 161 ust. 3 Ustawy jest potwierdzenie fundamentalnej na gruncie ochrony danych osobowych zasady adekwatności, iż przetwarzanie określonych tam danych musi obligatoryjnie wiązać się ze świadczoną usługą. Inaczej mówiąc, pozyskiwane dane muszą być adekwatne w stosunku do celu, dla którego zostały pozyskane.

Pomijając kwestie odpowiedzialności karnej za przetwarzanie danych osobowych niezgodnie z wymogami ustawowymi, za naruszenie obowiązków ISP w tym zakresie, podobnie jak za naruszenie obowiązków informacyjnych wobec konsumentów w zakresie prawa do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem grożą dotkliwe sankcje finansowe na podstawie decyzji wydawanych przez Prezesa UOKiK.

Łukasz Bazański

Autor jest radcą prawnym, prowadzącym kancelarię radcy prawnego i zajmującym się problematyką zagadnień wynikających z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz prawa telekomunikacyjnego.

itB Legal Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bazański

www.itblegal.pl, sekretariat@itblegal.pl, tel. +48 609 534 158