W dniu 17 kwietnia 2016 r. weszła w życie ustawa nowelizująca ustawę o konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2015 r., poz 1634). Zmiany w ustawie są bardzo szerokie, a przyczyną ich wprowadzenia była wola dalszego wzmocnienia ochrony konsumentów oraz zwiększenia kompetencji Prezesa UOKiK.

Poniżej przedstawiam najważniejsze zmiany, które mogą nieść konsekwencje dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych

Już wcześniej zakazane było stosowanie niedozwolonych klauzul umownych, jednak wycofanie ich z obrotu wiązało się z koniecznością skierowania sprawy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie. W wyniku nowelizacji, kompetencje w tym zakresie zostaną po części przekazane Prezesowi UOKiK. Na podstawie przepisów zupełnie nowego działu (art. 23a-23d) nowelizowanej ustawy, Prezes UOKiK może wydawać decyzję stwierdzającą zastosowanie niedozwolonego postanowienia umownego i zakazać jego stosowania. W takiej decyzji Prezes UOKiK może określić środki usunięcia skutków naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych praktyk umownych, w szczególności poprzez poinformowanie konsumentów będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca zawierającego niedozwolone klauzule oraz złożenia i opublikowania odpowiedniego oświadczenia na własny koszt. Decyzja będzie wywoływać bezpośredni skutek wobec wszystkich już zawartych umów z niedozwolonym postanowieniem.

Prezes UOKiK zyskał więc bardzo skuteczny i praktyczny instrument do eliminowania niedozwolonych postanowień umownych z obrotu.

Można przypuszczać, iż zmiana sposobu kontroli stosowania niedozwolonych klauzul umownych, z trybu sądowego na tryb administracyjny, spowoduje zwiększenie liczby kontroli wzorców umownych, stąd istotne jest, by umowy i regulaminy świadczenia usług telekomunikacyjnych były zgodne z szeroko rozumianym prawem konsumenckim.

Decyzja tymczasowa

Nowością będzie możliwość wydania przez Prezesa UOKiK tzw. decyzji tymczasowej. Żeby wydać taką decyzję, wystarczy postawić przedsiębiorcy zarzut stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz jedynie uprawdopodobnić (a nie udowodnić), że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów. W decyzji tymczasowej określa się czas jej obowiązywania, może ona obowiązywać maksymalnie do wydania decyzji ostatecznej. Od takiej decyzji będzie można złożyć odwołanie, natomiast jego wniesienie nie wstrzymuje wykonania decyzji tymczasowej.

Innymi słowy, zanim UOKIK zakończy postępowanie, przedsiębiorca naruszyciel będzie zobowiązany zastosować się do nakazów i zakazów wydanych przez urząd. Decyzja ma zabezpieczać konsumentów przed niezgodnym z prawem działaniem przedsiębiorcy do czasu wydania decyzji ostatecznej

Tajemniczy klient

Prowadzący postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów będą mogli, bez uprzedniego powiadomienia przedsiębiorcy, podjąć czynności zmierzające do zakupu towaru czy usługi, czyli wcielić się w rolę konsumenta i dokonać „zakupu kontrolowanego”. Taka czynność zostanie utrwalona za pomocą dyktafonu lub kamery. Dopiero po przeprowadzeniu czynności, przedstawione zostanie upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, a także legitymacja służbowa kontrolującego.

Oznacza to, że urzędnicy wyjdą w teren i sami pozyskają dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Powyższe oznacza, że prawa konsumenta będą musiały być realizowane w praktyce przez pracowników biur obsługi klienta i handlowców. Poprawne zapisy wzorców umownych nie wystarczą, gdy praktyka sprzedaży i obsługi abonenta będzie sprzeczna z prawem.

Komunikaty ostrzegawcze

Prezes UOKIK będzie uprawniony do publikowania w mediach komunikatów informujących o potencjalnych zagrożeniach dla konsumentów.

Komunikaty mają na celu ostrzeżenie konsumentów przed działaniami nieuczciwych przedsiębiorców.

Podsumowanie

Uprawnienia Prezesa UOKiK zostały znacząco rozszerzone. W wyniku nowelizacji, zyskał on szereg dodatkowych instrumentów mających służyć ochronie konsumentów. Wprowadzenie instytucji decyzji tymczasowych powinno pozytywnie wpłynąć na skuteczność działań Prezesa UOKiK, można mieć jednak zastrzeżenia co do tego, że taka decyzja w praktyce narzucać będzie na przedsiębiorcę określone działanie bez pełnego zbadania stanu faktycznego, właściwie bezpośrednio po przedstawieniu mu zarzutów.

Ciekawą instytucją wydaje się też „tajemniczy klient”. Uprawnienia urzędnika wcielającego się w rolę potencjalnego klienta sprawią, iż trzeba będzie położyć szczególny nacisk na praktyczną stronę obsługi procesu sprzedaży usług.

Ewelina Grabiec

Autorka jest radcą prawnym, prowadzącym kancelarię radców prawnych itB Legal, zajmującą się i specjalizującą w problematyce zagadnień wynikających z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz prawa telekomunikacyjnego i konsumenckiego.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi opinii prawnej ani porady. W celu uzyskania pełnych informacji lub porady prawnej, prosimy o kontakt: www.itblegal.pl, sekretariat@itblegal.pl, tel. +48 32 77 45 888.